Sokal - historia i dzień dzisiejszy miasta i rejonu

Sokal

.
Jerzy Besala

TAM KIEDYŚ BYŁA RZECZPOSPOLITA
--------' ZIEMIE UKRAINNE -----------'

.
Ziemie ukrainne pełne są śladów polskości. Na Rusi czerwonej, Wołyniu, Podolu, w woj. bełskim, na Bracławszczyźnie, Czernihowszczyźnie, w Kijowskiem - wszędzie Polacy bądź spolonizowani kniaziowie i szlachta ruska odcisnęli swe piętno w historii i kulturze. Pałace, zamki, miasta, miasteczka, kościoły, cerkwie - obecnie często w zupełnej ruinie - powstawały z inicjatywy "polskich panów", a ziemie zagospodarowywane były dzięki przywilejom polskich królów.

.

.

Autor książki (Jerzy Besala) ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Specjalizuje się w dziejach Polski szlacheckiej i jest autorem kilkudziesięciu książek historycznych ,m.in. „Tam kiedyś była Rzeczpospolita”.
.

.
Książka ta przybliża dzieje, miejsca, rody i postacie ziem ukrainnych mniej więcej do końca trwania Rzeczypospolitej szlacheckiej, niekiedy jednak autor (Jerzy Besala) wplata w narrację trudne wątki związane z II wojną światową, okupacją, eksterminacją ludności żydowskiej i polskiej. Dotyka też kwestii kozackiej i wpływu mołojeckich powstań na los poszczególnych miejscowości.
.
W dziejach ukrainnych przewija się ponadto wątek bezustannych najazdów tatarskich, walk wewnętrznych między atamanami kozackimi, zwolennikami Rzeczypospolitej i Rosji, co doprowadziło Ukrainę do stanu "ruiny" w końcu XVII wieku. Skorzystała z tego głównie Rosja, przyłączając Zadnieprze z Kijowem w 1667 roku do swego terytorium.
.

.

Podobnie jak w Polsce, wyniszczające wojny doprowadziły na Ukrainie do zrujnowania bądź zawłaszczenia polskich dóbr kultury, które dopiero teraz są powoli odnawiane lub rekonstruowane.
Ta książka jest również cegiełką przypominającą o polskiej obecności i polskich korzeniach dziejów Ukrainy.
.

.

.

Skromną , ale znaczącą rolę w opisie Sokala i zdarzeń związanych z kościołem i klasztorem oo bernardynów, a także kościołem katolickim w centrum Sokala , zbudowanym przez ostatniego proboszcza i dziekana ks. dr. Nestora Szukalskiego - powojennego kanclerza Kurii Biskupiej we Wrocławiu , odegrał Władysław Pitak - urodzony w Sokalu w czasie II wojny Światowej, który dzieciństwo i młodość spędził we Wrocławiu, a dojrzałe życie spędza w Koszalinie jako artysta, pedagog i terapeuta – specjalista w dziedzinie technik teatralno-muzycznych, wielki miłośnik i badacz Kresów Wschodnich.
.

.

.
http://www.sokal.fora.pl/images/galleries/2511414275976f038d3fc5-966968-wm.jpg

.
W 1604 r. wojewoda sandomierski Jerzy Miniszech rozpoczął budowę kościoła i klasztoru bernardyńskiego w Sokalu. Kościół zasłynął cudownym obrazem Matki Boskiej Sokalskiej Pocieszycielki, a klasztor bywał nazywany "ruską Częstochową".
.
Obronny klasztor sokalski wkrótce zasłynął z cudów. Podobno podczas oblężenia w 1655 r. Chmielnicki zobaczył na czele żołnierzy na murach niewiastę w jasnych szatach. Przerażony tym zjawiskiem, uprosił dwoma własnoręcznymi listami, iż wpuszczono go z 4 towarzyszami do kościoła, gdzie padłszy na kolana , modlił się żarliwie.
.
Kościół i klasztor kilkakrotnie nawiedziły pożary, a jeden z nich (1843) strawił także cudowny obraz i odtąd wierni modlili się do kopii obrazu.
.

.

.
Po II wojnie światowej w 1951 r., po korekcie granicy w lutym 1951 r. Sokal przesunięto do sowieckiej Ukrainy i zakonnicy opuścili klasztor. Zamieniono go na szpital dla nerwowo chorych, a potem na ciężki zakład karny.

.

.

Niestety, i on spłonął w 2012 roku, prawdopodobnie na skutek zwarcia elektrycznego. Z dawnego sanktuarium pozostały osmalone ściany.

.

[img] http://www.sokal.fora.pl/images/galleries/19164186795976f42d7a16d-967981-wm.jpg[/img]

.

Badania byłego mieszkańca Sokala Władysława Andrzeja Pitaka wskazują, że również kościół pod wezwaniem św. Michała Archanioła w centrum miasta spotkał przykry los. Został on zamieniony po II wojnie światowej na targowisko z boksami do sprzedaży mięsa i wędlin oraz produktów pochodzenia zwierzęcego, nabiału ,itp. Na głównym ołtarzu rąbano mięso, ale w kościele nie było ubojni, co najwyżej zabijano w nim drób.
.

.

Dopiero interwencje, między innymi Władysława Pitaka i innych sprawiły, że kościół ten w 2011/2012 roku wydzierżawiono wspólnocie katolickiej.
.

.

.
Kopia cudownego obrazu Matki Boskiej Sokalskiej. Oryginał, koronowany w 1724 r., znajduje się w kościele św. Stanisława w Hrubieszowie.
.

.

.
Kościół Rzymsko-Katolicki w Sokalu pw. Św. Michała Archanioła.

Uwaga:

Część materiału fotograficznego prezentowanego na tej stronie www nie została umieszczona w Książce Jerzego Besali; tylko ma charakter wizualizacyjny do zawartych w książce treści.

.