Sokal - historia i dzień dzisiejszy miasta i rejonu

sokalanka · Gość

Powiat sokalski - powiat w województwie lwowskim, istniejący w okresie II Rzeczpospolitej, z siedzibą w Sokalu. 1 sierpnia 1934 r. dokonano nowego podziału powiatu na gminy wiejskie [1].

Gminy wiejskie w 1934 r.

gmina Bełz
gmina Chorobrów
gmina Krystynopol
gmina Korczyn
gmina Parchacz
gmina Skomorochy
gmina Tartaków Miasto
gmina Waręż Miasto

Miasta

Sokal
Bełz

W 1945 roku do przywróconego woj. lubelskiego przyłączono północne skrawki powiatu rawskiego (gminy Lubycza Królewska, Uhnów i Tarnoszyn) i wschodnie powiatu sokalskiego (gminy Krystynopol, Chorobrów, Waręż i Bełz) z woj. lwowskiego

sokalanka · Gość

Gmina Bełz (od 1951 gmina Chłopiatyn) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1934-1951 [3] w woj. lwowskim/lubelskim. Siedzibą gminy był Bełz (do 1945 odrębna gmina miejska, w 1945 nie zaliczony do miast[4]), obecnie miasto na Ukrainie; (Белз).

Gmina zbiorowa Bełz została utworzona 1 sierpnia 1934 roku w powiecie sokalskim w woj. lwowskim z dotychczasowych jednostkowych gmin (wsi):

(STAN OBECNY: P=Polska; U45=Ukraina, od 1945 w ZSRR, U51=Ukraina, od 1951 w ZSRR; n=wieś obecnie nie istniejąca)

Bezejów (U51n), Budynin (P), Cebłów (U51), Chłopiatyn (P), Góra (U45n), Kuliczków (U45), Machnówek (P), Myców (P), Oserdów (P), Piwowszczyzna (U51n), Prusinów (U45), Przemysłów (U51), Siebieczów (U51), Tuszków (U51), Waniów (U45), Wierzbiąż (U51), Witków (U51n), Worochta (U51n), Wyżłów (P) i Żużel (U51) [5].

W 1943 roku gmina składała się z 19 gromad[6]: Bełz (U51), Bezejów, Budynin, Cebłów, Chłopiatyn, Głuchów (U51), Machnówek, Myców, Oserdów, Piwowszczyzna, Przemysłów, Siebieczów, Tuszków, Wierzbiąż, Witków, Worochta, Wyżłów i Żużel [7]. W 1944 roku o połowę mniejszą (niż w 1939 roku [8]) gminę przyłączono do powiatu hrubieszowskiego w woj. lubelskim [7].

Gmina została zniesiona w dniu 26 listopada 1951 roku w związku z przeniesieniem siedziby z Bełza do Chłopiatyna i zmianą nazwy jednostki na gmina Chłopiatyn [9]. Przyczyną tego manewru było odstąpienie Związkowi Radzieckiemu większej części terytorium gminy Bełz (południowo-zachodni obszar z m.in. Cebłowem, Siebieczowem, Żużlem, Przemysłowem oraz jej siedzibą – Bełzem [10]) w ramach umowy o zamianie granic z 1951 roku [11]. W lipcu 1952 roku nowa gmina Chłopiatyn składała się z 6 gromad [12

Przypisy

1.↑ W czasie II wojny światowej poza administracją polską; w 1951 roku większą część jej obszaru włączono do ZSRR.
2.↑ Spis ludności z 14 lutego 1946 roku
3.↑ do 25 listopada 1951 roku
4.↑ Zmiany administracyjne miast i osiedli 1918-1963, Warszawa, 1964, s. 206
5.↑ Dz. U. z 1934 r. Nr 64, poz. 554 - Podział powiatu sokalskiego w województwie lwowskiem na gminy wiejskie.
6.↑ Nowe gromady to Bełz i Głuchów
7.↑ 7,0 7,1 Akta gminy Bełz - Archiwum Państwowe w Lublinie Oddział w Chełmie
8.↑ Obszary na południe od Sołokii z m.in. Kuliczkowem i Waniowem włączono do ZSRR
9.↑ Dz. U. z 1951 r. Nr 60, poz. 412
10.↑ Andrzej Gawryszewski: Ludność Polski w XX wieku (rozdział II – Terytorium i podział administracyjny). Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania, 2005.
11.↑ Dz. U. z 1952 r. Nr 11, poz. 63
12.↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa

Sokal

.
Kościół Matki Boskiej Pocieszenia i klasztor bernardynów .

Na wysepce na Bugu wśród bagien obok miasta znajdował się drewniany kościółek z obrazem Matki Boskiej Pocieszenia, wkrótce wsławionym łaskami.

Biskup chełmski Stanisław Gomoliński sprowadził doń bernardynów (1598), ktorzy wznieśli tu kościól z klasztorem (1604-19). Wśród dobrodziejów świątyni znaleźli się: król Zygmunt III, Jan Zamojski i jego syn Tomasz, Mikołaj Zebrzydowski, Stanisław Żółkiewski, Jerzy Mniszech, rodziny Daniłłowiczów i Sobieskich.

W czasie działań II wojny klasztor nie ucierpiał wiele, stał się też miejscem schronienia dla uciekinierów z różnych stron Polski.
Klasztor w Sokalu został opuszczony w październiku 1951 roku, a wyposażenie kościoła i zakrystii zostało przewiezione do klasztoru w Leżajsku.

Kościół i klasztor pozostały w nienaruszonym stanie i zostały przejęte przez władze sowieckie, które urządziły tam ciężkie więzienie z wyrokami powyżej 10-15 lat.

Autorzy: Tatiana i Władysław Pitakowie

Fotografie można publikować przy zachowaniu przepisów prawa autorskiego i prasowego

Kontakt z autorami:

[link widoczny dla zalogowanych]

.