 Wysłany: Wto 11:28, 08 Gru 2009 Temat postu: email: sekretariat@aan.gov.pl |
|
| Archiwum Akt Nowych
ul. Hankiewicza 1 02-103 Warszawa tel: (22) 58 93 118 fax: 58 93 001 nr zespołu: 2021 / 0 Karta: A Nazwa główna: Komenda Wojewódzka Policji Państwowej we Lwowie Inne nazwy zespołu/twórcy: daty: 1920-1927, 1929-1935, 1937-1939 1920 - 1927 1929 - 1935 1937 - 1939 Rozmiary: j.a. mb. ogółem kat. A: 13 0.24 opracowanych: 13 0.24 bez ewidencji: 0 0 ogółem kat. B: 0 0 Dział: administracja specjalna kategoria: bezpieczeństwo publiczne Pomoce archiwalne: inwentarz książkowy Język: pol., ros. Dostęp: tak Dzieje twórcy: Komenda Wojewódzka Policji Państwowej we Lwowie wchodziła w skład VIII Okręgu Lwowskiego Policji Państwowej, który powstał w grudniu 1919 r. Okręg Lwowski tworzyły komendy powiatowe PP działające w Rawie Ruskiej, Gródku Jagiellońskim, Rudkach, Sokalu, Żółkwi, Bóbrce, Lwowie oraz przyłączone z byłego okręgu przemyskiego funkcjonujące w Sanoku, Jarosławiu, Przemyślu, Samborze, Starym Samborze, Drohobyczu, Brzozowie, Łańcucie, Przeworsku, Lesku, Nisku, Dobromilu, Lubaczowie, Jaworowie, Mościskach i Krośnie. Działalność komendy Wojewódzkiej PP we Lwowie zakończył wybuch II wojny światowej. Zawartość: Organizacja i działalność Komendy Wojewódzkiej: rozkazy komendanta wojewódzkiego i komendanta głównego, protokóły z odpraw komendantów powiatowych, 1929-1939, sygn. 1-4; Sytuacja polityczna, działalność organizacji, inwigilacja osób podejrzanych: sprawozdania, raporty, protokóły, 1938, sygn. 5-13. |
|
| Wysłany: Pon 21:59, 02 Lis 2009 Temat postu: Re: KSIĘGI METRYKALNE Z PAR. RZ-KAT ARCHIDIECEZJI LWOWSKIEJ |
|
| Wysłany: Wto 6:13, 10 Cze 2008 Temat postu: |
|
| Poszukuję korzeni rodzinnych a dokładnie z Bełza.
Moi przodkowie pochodzą z Bełza a dokładnie moi pradziadkowie. Mój pradziadek Michał Harach miał w Bełzie kuźnie i jest pochowany na cmentarzu w Bełzie niedaleko tej cerkwi p.w. Zesłania Ducha Świętego. A moja prababcia Celina Harach zmarła w Ustrzykach Dolnych. Poszukuje jakiś przodków którzy jeszcze żyją.... |
|
| Wysłany: Pią 10:13, 08 Lut 2008 Temat postu: |
|||||||||||
@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@@
|
|||||||||||
| Wysłany: Śro 12:34, 12 Gru 2007 Temat postu: |
|||
|
|||
| Wysłany: Pią 13:31, 18 Maj 2007 Temat postu: |
|||
@@@@@@@@@@@@@@@@@ bold Dopływy z Archiwum Akt „Zabużańskich” Urzędu Stanu Cywilnego. all 2 1 1 left 4pt 1 2 left 8pt 1 3 left 8pt 1 4 left 8pt 1 5 left 12pt 1 Dopływ 2 Ilość ksiąg 3 Daty ksiąg 4 Sygnatury 5 Uwagi 1 1997 2 25 ksiąg 3 1784-1897 4 1610-1634 5 Księgi metrykalne z 23 parafii archidiecezji lwowskiej: Budyłowa, Czernielowa Mazowieckiego, Felicientala, Grzymałowa, Jagielnicy, Kałusza, Koropca, Kozłowa, Kozowej, Lwowa (parafie: św.św.: Anny, Marcina, Marii Magdaleny, Mikołaja, NMP Śnieżnej), Mielnicy, Mikulińców, Olejowa, Oleska, Petlikowców Starych, Płotycza, Strusowa, Trembowli i Wyżnian i 13 dekanatów (Brzeżany, Tarnopol, Stryj, Skałat, Czortków, Dolina, Buczacz, Lwów, Borszczów, Trembowla, Złoczów, Brody, Gliniany). Z większości tych parafii Archiwum Główne Akt Dawnych posiadało już księgi, nowe parafie to: Mielnica, Olejów i Płotycz. 1 2000 2 17 ksiąg 3 1830-1899 4 1635-1639, 1641-1650, 1652-1653 5 Księgi metrykalne z 17 parafii archidiecezji lwowskiej: Barysza, Chomiakówki, Czortkowa, Hałuszczyńców, Jeziernej, Kołomyi – Marjówki, Kozłowa, Krotoszyna, Lwowa (parafie: św. Andrzeja, św. Antoniego, Kapelania Nosocomia), Mariampola, Michalczy, Skałata, Śniatynia, Tadani i Wiśniowczyka leżących w 12 dekanatach (Brzeżany, Buczacz, Czortków, Gliniany, Horodenka, Kołomyja, Konkolniki, Lwów, Podhajce, Skałat, Szczerzec, Złoczów). 1 2002 2 30 ksiąg 3 1789-1901 4 1655-1672, 2674-1686 5 Księgi metrykalne z 31 parafii archidiecezji lwowskiej: Baworowa, Białogóry, Białego Kamienia, Borszczowa, Brzeżan, Buczacza, Chodorowa, Chorostkowa, Dunajowa, Dzikowa Starego, Grzymałowa, Jagielnicy, Kaczanówki, Kamionki Strumiłowej, Kozłowa, Lwowa (parafie: śwśw. Anny, Antoniego, Marcina, Bazylika Metropolitalna), Łoszniowa, Monsterzysk, Ostapia, Skałata, Tarnawicy Polnej, Tarnopola, Trembowli, Tyśmienicy, Załoźców, Zbaraża, Zimnej Wody, Żabińców leżących w 15 dekanatach (Borszczów, Brody, Brzeżany, Buczcz, Czortków, Gliniany, Gródek Jagielloński, Lubaczów, Lwów, Skałat, Stanisławów, Świrz). 1 2004 2 28 ksiąg 3 1785-1903 4 1688-1715 5 Księgi metrykalne z z 24 parafii archidiecezji lwowskiej: Baworowa, Bednarówki, Białego Kamienia, Buska, Chocimierza, Chodorowa, Czernelicy, Glinian, Grzymałowa, Gwoźdźca, Janowa Trembowelskiego, Jezierzan, Kamionki Strumiłowej, Lwowa (parafia św. Marii Magdaleny), Łoszniowa, Mielnicy, Mogielnicy, Obertyna, Podkamienia, Rosochowaćca, Zborowa, Złotników i Żukowa leżących w 13 dekanatach (Borszczów, Brody, Busk, Gliniany, Horodenka, Lwów, Podhajce, Tarnopol, Trembowla, Skałat, Stanisławów, Świrz, Złoczów). 1 2 3 4 5 Do ksiąg przejętych z USC dołączono także 3 jednostki wyodrębnione z variów i dissolutów Oddziału II (nr: 1640 – fragmenty indeksów do ksiąg z parafii Kołomyja, 1654 – akta z różnych parafii archidiecezji lwowskiej i 1687 - fragmenty księgi urodzeń z parafii Kołomyja-Marjówka, 1895 i parafii Śniatyn 1881-1883) oraz księgę chrztów, ślubów/zapowiedzi i zgonów z parafii Śniatyn z lat 1784-1798, przejętą z Archiwum Państwowego w Przemyślu w 1993 r., i początkowo mylnie zakwalifikowaną do zespołu akt parafialnych z archidiecezji lwowskiej (nr 1651). Obecnie zespół liczy 1715 ksiąg. a3 Zawartość Omawiany zespół tworzą księgi chrztów/urodzeń, ślubów, pogrzebów/zgonów. Zawierają one jednak nie tylko wpisy metrykalne, ale także inne notatki i dokumenty związane z działalnością kancelarii parafialnej. W najstarszych księgach występują m. in.: indeksy do wpisów w nich zawartych, inwentarze kościelne, spisy przedmiotów liturgicznych i rzeczy cennych (głównie sreber) zgromadzonych w kościele, rejestry ruchomości i nieruchomości będących własnością parafii, wykazy darowizn na rzecz kościoła, wpisy ślubowań i przyrzeczeń składanych przez parafian z różnych okazji, wyciągi z bulli papieskich, kurrendy arcybiskupie, katalogi osób zmieniających wiarę, spisy bierzmowanych podczas wizytacji biskupich, opisy parafii i kościołów, noty z wizytacji parafialnych i dekanatalnych, dokumenty papierowe (oryginały, kopie, wypisy) zawierające m. in. wyroki sądów w sprawach dóbr kościelnych i klasztornych, dyspensy na zawarcie związku małżeńskiego itp. Inwentarze, rejestry, opisy, indeksy przeplatają się z wpisami metrykalnymi: dokumenty są wszyte lub włożone luzem miedzy karty ksiąg. W księgach XIX i XX - wiecznych znajdują się głównie świadectwa chrztów, ślubów i zgonów wydawane w okresie późniejszym przez urzędy parafialne, inne zaświadczenia z parafii a także różnego rodzaju korespondencja z władzami zwierzchnimi. Duża część ksiąg z tego okresu posiada indeksy osobowe, wszyte lub dołączone luzem na początku bądź na końcu księgi. a12 Hasło KSIĘGI METRYKALNE Z PARAFII WYZNANIA RZYMSKOKATOLICKIEGO ARCHIDIECEZJI LWOWSKIEJ Lwów, archidiecezja, księgi metrykalne a13 Informacje dla Użytkownika a14 Udostępnianie - Ograniczenia Zespół jest zmikrofilmowany. Księgi metrykalne udostępniane są w postaci mikrofilmów, a w razie ich braku oryginałów - o ile pozwala na to fizyczny stan zachowania. Nie udostępnia się w żadnej postaci do osobistego wglądu ksiąg i akt od których zamknięcia nie upłynęło jeszcze 100 lat [Prawo o aktach stanu cywilnego z dnia 29.09.1986 (z późn. zm.), Dz. U. nr 161 (2004), poz. 1688, art. 25; Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie szczegółowych zasad sporządzania aktów stanu cywilnego .... z dnia 26.10.1998 (z późn. zm.), Dz. U. nr 92 (1999), poz. 1058, par. 28]. a15 Reprodukowanie Prawa własności należą do Skarbu Państwa. Reprodukowanie jest możliwe po uzyskaniu zgody Archiwum Głównego Akt Dawnych. W tych sprawach należy kontaktować się z Kierownikiem oddziału informacji i udostępniania AGAD. a18 Jak cytować? AGAD, Ks. Metr. Arch. Lwow. a20 Opracowanie Za podstawę przynależności do zespołu przyjęto wyznanie i pochodzenie terytorialne. Wszystkie księgi wytworzone zostały w parafiach rzymskokatolickich leżących na obszarze archidiecezji lwowskiej. Uwzględniono przy tym zmiany jakie zachodziły w organizacji Kościoła na tym terenie w przeciągu wieków XVII - XX: zmiany granic archidiecezji, pojawianie się nowych parafii czy likwidację istniejących placówek duszpasterskich. Wobec fragmentarycznego stanu zachowania ksiąg metrykalnych odstąpiono przy ich porządkowaniu od zasady utrzymania podziału administracyjnego opartego na dekanatach (nazwy dekanatów, do których należały poszczególne parafie podano w inwentarzu), a nadano księgom układ alfabetyczny według nazw parafii i opatrzono sygnaturą ciągłą. W obrębie każdej parafii księgi ułożone są chronologicznie według poszczególnych kategorii wpisów: chrzty/urodzenia - śluby - pogrzeby/zgony - urodzenia, śluby, zgony, natomiast w ramach każdej kategorii na: księgi wspólne dla całej parafii, dla miasta/ wsi - siedziby parafii, dla poszczególnych wsi parafialnych. Indeksy ujęte w osobne księgi posiadają własne sygnatury. a22 Przewidywane dopływy "Archiwum Zabużańskie" Urzędu Stanu Cywilnego Warszawa Śródmieście przekazuje do AGAD co 2 lata księgi, od których zamknięcia upłynęło 100 lat. a6 Materiały Pokrewne "Archiwum Zabużańskie" Urzędu Stanu Cywilnego Warszawa Śródmieście, ul. Smyczkowa 14, 02-678 WARSZAWA Księgi metrykalne od których zamknięcia nie minęło jeszcze 100 lat. 2. Centralne Państwowe Archiwum Historyczne Ukrainy we Lwowie, Plac Soborny 3a, 79000 LWÓW; fond 618 Księgi metrykalne wyznania rzymskokatolickiego z archidiecezji lwowskiej przechowywane są także w zespole: Konsystorz Metropolitalny Obrządku Łacińskiego, Lwów. Jest to 2809 spraw z lat 1600 - 1944 ułożonych według przynależności do przedwojennych powiatów politycznych: Brzeżany, Czortków, Kołomyja, Lwów, Stanisławów, Stryj, Tarnopol, Złoczów i Żółkiew. a10 Bibliografia italic Dzienniki Ustaw PRL : nr 48/1945, nr 25/1955, nr 7/1987 italic Monitor Polski , nr 10/1976 italic Historia Kościoła w Polsce , t. 1-2, red. B. Kumor, Z. Obertyński, Warszawa 1974-1979 italic Schematismus Archidioecesis Leopoliensis ritus latini , Lwów 1932 St. Chodyński, italic Akta stanu cywilnego , w: italic Encyklopedia kościelna , t. 1, Warszawa 1873 St. Chodyński, italic Metryki kościelne w: italic Encyklopedia kościelna , t. 14, Warszawa 1881 W. Chotkowski, italic Historia polityczna Kościoła w Galicji za rządów Marii Teresy , t. 1-2, Kraków 1909 A. Gulczyński, italic Stan cywilny i jego rejestracja na ziemiach polskich pod zaborem austriackim , "Czasopismo Prawno- Historyczne", t. 45, z. 1-2 K. Dobrowolski, italic Zużytkowanie metryk kościelnych do badań naukowych , "Rocznik Towarzystwa Heraldycznego, Heraldycznego", 5, 1920 I. Gieysztorowa, italic Wstęp do demografii staropolskiej , Warszawa 1976 B. Kumor, italic Metryki parafialne w archiwach diecezjalnych , "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej", nr 14, 1966 B. Kumor, italic Przepisy państwowe i kościelne dotyczące metryk kościelnych w zaborze austriackim (1800-1914) , "Przeszłość Demograficzna Polski", nr 7, 1975 D. Lewandowska, italic Księgi metrykalne z Archiwum Archidiecezjalnego we Lwowie w zbiorach Archiwum Głównego Akt Dawnych , italic Miscellanea Historico-Archivistica , t XI, Warszawa 2000 St. Zajączkowski, italic Archiwum Archidiecezjalne obrządku łacińskiego we Lwowie , Lwów 1932 analyticover |
|||
| Wysłany: Pią 13:25, 18 Maj 2007 Temat postu: KSIĘGI METRYKALNE Z PAR. RZ-KAT ARCHIDIECEZJI LWOWSKIEJ |
|||
| KSIĘGI METRYKALNE Z PARAFII WYZNANIA RZYMSKOKATOLICKIEGO ARCHIDIECEZJI LWOWSKIEJ LATA: 1604-1945
Inwentarz zespołu PL, 1 301 Opracowała Dorota Lewandowska (1992-2004) 2005 Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie Machine-readable finding aid derived from MS Word. Date of source: 2005 Opis w języku polskim fonds a1 Streszczenie Tytuł: KSIĘGI METRYKALNE Z PARAFII WYZNANIA RZYMSKOKATOLICKIEGO ARCHIDIECEZJI LWOWSKIEJ Daty: inclusive 1604/1945 1604-1945 Numer Zespołu: pl 1 Zespół nr 301 Aktotwórca: Kancelarie parafialne Rozmiary i Stan zachowania: 44 mb. (1715 j. a.) Zły stan zachowania większości z tych akt (uszkodzenia mechaniczne i biologiczne, wadliwe szycie już w kancelarii parafialnej) powoduje trudności w odczytywaniu zawartych w nich wpisów. Oryginalne oprawy niektórych ksiąg zerwane zostały w trakcie prac konserwatorskich w poprzednich miejscach przechowywania, co znacznie utrudniło rozpoznanie ich przynależności parafialnej.Z tych też powodów niektóre z ksiąg wyłączone zostały z użytkowania. j. łac., pol., ros., ukr., niem. Archiwum: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie PL 00-263 WARSZAWA ul. Długa 7 Abstract Zespół ksiąg metrykalnych jest zespołem otwartym. W jego skład wchodzą księgi metrykalne wytworzone w 202 parafiach leżących na terenie 28 dekanatów (Bełz, Borszczów, Brody, Brzeżany, Buczacz, Busk, Czerniowce, Czortków, Dolina, Gliniany, Gródek Jagielloński, Horodenka, Jazłowiec, Kołomyja, Kąkolniki, Lubaczów, Lwów-miasto, Lwów- przedmieścia, Podhajce, Skałat, Stanisławów, Stryj, Szczerzec, Świrz, Tarnopol, Trembowla, Złoczów, Żółkiew). Są to księgi oprawne, poszyty, składki, a także akta luźne, prowadzone w języku polskim i łacińskim. Najstarsze oryginalne księgi metrykalne z lat 1604-1786 bardzo często mają formę dudki. Zawierają one wpisy wspólne dla całej parafii, nie ujęte w rubryki. Księgi tego typu podzielone są na trzy części dla poszczególnych kategorii wpisów (chrztów, ślubów, pogrzebów) i z reguły prowadzone są dwustronnie. Bardzo rzadko zawierają indeksy (np. księga metrykalna zgonów/pogrzebów z parafii Kałusz, z lat 1746-1797 – nr 512, do której sporządzono indeks zmarłych i zamieszczono go na końcu księgi). W omawianych księgach wpisy metrykalne na ogół przemieszane są z innymi notatkami parafialnymi. Księgi metrykalne z okresu późniejszego (XIX i XX-wieczne) charakteryzują się większym uporządkowaniem i lepszym stanem zachowania. Prowadzone są w języku łacińskim, odrębnie dla każdej kategorii wpisów. Poszczególne serie poprzedzane są na ogół drukowaną instrukcją oraz parafialnym formularzem statystycznym, który oddawać miał stan ilościowy urodzonych, zaślubionych i zmarłych w parafii z podziałem na płeć, wiek, wyznanie, itp. Formularze te w księgach przechowywanych w AGAD pozostały niewypełnione. Wpisy metrykalne sporządzono w ściśle określonych rubrykach. Zasadą stało się oddzielanie zapisów dokonywanych dla poszczególnych miast i wsi wchodzących w skład parafii, bądź w obrębie tej samej księgi, bądź poprzez zakładanie kilku lub kilkunastu ksiąg, zależnie od wielkości parafii. Metrykalia znajdujące się obecnie w AGAD są to zarówno oryginalne księgi staropolskie prowadzone w jednym egzemplarzu - jak i, z okresu po 1784 r. pierwopisy pochodzące z urzędów parafialnych, a także wtóropisy - kopie całych ksiąg oraz wyciągi (ekstrakty) z tychże. Były one przechowywane w kurii biskupiej, a zachowały się w formie poszytów lub ksiąg oprawnych zawierających wybrane roczniki akt z podziałem na poszczególne kategorie wpisów. Zazwyczaj na końcu ekstraktu zamieszczano informację o numerach stron, na których skopiowane wpisy znajdowały się w pierwopisie oraz datę sporządzenia kopii. Jak wspomniano wyżej Urząd Stanu Cywilnego powinien przekazywać księgi do AGAD po upływie 100 lat od daty ich zamknięcia, jednak zasada ta nie jest ściśle przestrzegana. Niektóre parafie, zajmujące niewielki obszar, o niskim stanie zaludnienia lub prowadzące księgi dla poszczególnych wsi parafialnych wytworzyły akta, zawierające wpisy sporządzone w ciągu kilkudziesięciu lat. W związku z tym księga metrykalna z parafii Kopyczyńce dla wsi Celejów i Mazurówka, z lat 1784-1939 (nr 621) - podobnie jak wiele innych przekazana została przez USC do Archiwum Głównego Akt Dawnych, pomimo że data ostatniego wpisu znacznie wykroczyła poza określone ramy chronologiczne. Jednymi z najmłodszych akt przechowywanych obecnie w AGAD są indeksy do ksiąg metrykalnych z parafii Stryj: urodzonych, z lat 1931-1945 (nr 1296), zaślubionych, z lat 1931- 1945 (nr 1298) i zmarłych, z lat 1932- 1945 (nr 1300). Właściwych ksiąg z tych lat AGAD nie posiada. Ilościowy stan zachowania ksiąg metrykalnych dla poszczególnych parafii jest bardzo zróżnicowany. I tak np. z parafii Bołszowce, dek. Kąkolniki (nr 63) zachowała się tylko jedna księga urodzeń, z lat 1793-1818 dla całej parafii, z parafii Jabłonów, dek. Kołomyja (nr 430-432) jedynie cztery poszyty ekstraktów z połowy XIX w., natomiast z niektórych parafii lwowskich ocalało po kilkadziesiąt ksiąg (oryginały i kopie), od końca XVIII do początku XX w. Na obwolutach ksiąg zachowały się sygnatury instytucji, w których były one przechowywane: Archiwum Państwowego w Przemyślu, USC Warszawa-Śródmieście, pieczęcie tuszowe urzędów rosyjskich. a2 Dzieje aktotwórcy (Historia urzędu) bold Księgi metrykalne w rozwoju dziejowym. Obowiązek zapisywania udzielanych w parafiach rzymskokatolickich ślubów i chrztów wprowadził sobór trydencki 11 XI 1563 r. W ramach dekretu italic Tametsi dubitandum , normującego prawo małżeńskie, sobór postanowił, że w prowadzonych przez proboszczów księgach zaślubionych powinny znajdować się wpisy dotyczące imion nowożeńców, świadków ślubu oraz dzień, miesiąc, rok i miejsce zawarcia małżeństwa. W podobny sposób nakazał sobór prowadzenie ksiąg ochrzczonych. Każdy wpis chrztu zawierać miał odtąd: imię i nazwisko dziecka, datę uroczystości, imiona rodziców, imiona i nazwiska rodziców chrzestnych oraz dane dotyczące osoby udzielającej chrztu. W postanowieniach soboru nie było żadnej wzmianki o konieczności prowadzenia ksiąg zmarłych. Dopiero tzw. Rytuał Rzymski wydany w 1614 r. przez papieża Pawła V nałożył na proboszczów parafii rzymskokatolickich obowiązek prowadzenia pięciu kategorii ksiąg metrykalnych: ochrzczonych, bierzmowanych, zaślubionych, zmarłych i tzw. status animarum, czyli ksiąg zawierających wykazy parafian. Określono jednocześnie szczegółowo formę i treść poszczególnych wpisów. W Polsce synody kościelne zajęły się zagadnieniem metryk kościelnych dopiero w drugiej połowie XVI w., a więc w okresie potrydenckim. Prowadzenie ksiąg metrykalnych w latach wcześniejszych należało do rzadkości, chociaż zalecały je już: w 1459 r. synod krakowski i w 1506 r. synod poznański. Obowiązek rejestracji parafialnej ochrzczonych i zaślubionych wprowadziły polskie synody potrydenckie w latach 1579-1602, obwarowując go jednocześnie bardzo wysoką karą dziesięciu grzywien. Dla całej Polski decydujące znaczenie miał jednak dopiero synod prymacjalny piotrkowski z 1607 r., któremu przewodniczył kardynał prymas Bernard Maciejowski. Nakazał on prowadzenie w parafiach ksiąg ochrzczonych, bierzmowanych, zaślubionych, komunikujących na Wielkanoc oraz statystyki parafialnej, podając równocześnie szczegółowy formularz dla poszczególnych wpisów metrykalnych. Do wprowadzenia ksiąg zgonów zobowiązał polskie duchowieństwo dopiero Rytuał Piotrkowski, wprowadzony do wszystkich diecezji i archidiecezji polskich w 1631 r. Synod łucki biskupa Gembickiego z 1641 r. nakazał proboszczom osobiste dokonywanie wpisów, a synod płocki z 1733 r. ustalił, że księgi metrykalne dla większej wiarygodności powinny być na wszystkich stronnicach liczbowane, a poszczególne wpisy numerowane według dat. Zalecenia późniejszych synodów polskich kładły główny nacisk na staranne i oddzielne prowadzenie trzech kategorii ksiąg (chrzty, śluby i zgony) oraz pieczołowite ich przechowywanie. Stan ksiąg metrykalnych kontrolowały wizytacje parafialne przeprowadzane w obrębie poszczególnych diecezji. Bieżące prowadzenie metryk oceniali ówcześni wizytatorzy częstokroć niekorzystnie, ze względu na łączne sporządzanie zapisów ślubów i chrztów, brak rejestracji zgonów, nieczytelność wpisów i ich przemieszczanie chronologiczne. @@@@@@@@@@@@@@
@@@@@@@@@@@@@@@ W drugiej połowie XVIII w. zaznaczyła się stopniowa poprawa w prowadzeniu ksiąg metrykalnych, co związane było ze wzmożoną aktywnością administracyjną władz kościelnych, podniesieniem poziomu wykształcania duchowieństwa parafialnego i wzrostem znaczenia samych metryk, których uwierzytelnione odpisy zaczęły nabierać mocy prawnej. Narzuciło to konieczność dokładnego zabezpieczania ksiąg, bądź przez deponowanie ich w archiwach diecezjalnych, bądź też sporządzanie z nich corocznych odpisów do dyspozycji władz państwowych. Duże zmiany w organizacji Kościoła rzymskokatolickiego wprowadził pierwszy rozbiór Polski. Archidiecezja lwowska znalazła się w granicach cesarstwa austriackiego. Po trzecim rozbiorze do archidiecezji lwowskiej przyłączono także 47 parafii oderwanych od diecezji łuckiej. W okresie rozbiorów kościelna rejestracja metrykalna nabrała charakteru urzędowej ewidencji ruchu ludności, w związku z uznaniem jej za akta stanu cywilnego. W zaborze austriackim proboszczowie parafii mianowani zostali urzędnikami stanu cywilnego patentem cesarskim z 15 III 1782 r. Dekret z 9 VIII 1786 r. rozciągnął to prawo na duchownych, będących pracownikami konsystorzy biskupich. Tak więc każdy proboszcz prowadzący akta stanu cywilnego był równocześnie podległy władzy kościelnej i państwowej. Reformę formularza ksiąg metrykalnych w Galicji przeprowadzono na mocy patentu cesarskiego Józefa II z 20 II 1784 r. Zaniechano wówczas dawnej staropolskiej formy wpisów opartej na Rytuale Rzymskim i Rytuale Piotrkowskim. Rozporządzenie cesarskie ogłoszone 7 IV 1784 r. przez konsystorze biskupie we Lwowie, Przemyślu i Tarnowie nakładało na proboszczów parafii obowiązek prowadzenia trzech odmiennych rejestrów: ksiąg urodzonych, ksiąg ślubów i ksiąg zgonów. Wpisy powinny być dokonywane w języku łacińskim, osobno dla każdej wsi wchodzącej w skład parafii. Była to nowość w stosunku do ksiąg staropolskich, które w jednym tomie zawierały zapisy dla całej parafii. Dużą innowacją było także wprowadzenie rubryki „urodzony” w księgach urodzeń oraz „zmarły” w księgach zgonów, podczas gdy księgi staropolskie były właściwie księgami chrztów i pogrzebów. Księgi urodzonych zawierały odtąd następujące rubryki: datę urodzin i chrztu dziecka (rok, miesiąc, dzień), jego imię, płeć i status (małżeńskie, pozamałżeńskie), imiona i nazwiska rodziców i ich wyznanie, imiona i nazwiska rodziców chrzestnych i ich zawód. Do ksiąg zaślubionych wpisywano dane dotyczące przebiegu ceremonii oraz jej uczestników: datę ślubu, personalia nupturientów (imiona, nazwiska, wyznanie, wiek, stan cywilny, numer domu) oraz świadków (imiona, nazwiska, zawód). We wpisach do ksiąg zmarłych uwzględniano: rok, miesiąc, dzień, datę śmierci, numer domu, imię i nazwisko zmarłego, jego wyznanie, płeć, wiek, rodzaj choroby lub przyczynę śmierci, która wpisywana była zgodnie z diagnozą lekarza. Taki formularz obowiązywał faktycznie przez cały okres zaboru austriackiego. Dekretem gubernialnym z 1797 r. i 6 VII 1803 r. nowe zasady prowadzenia metryk wprowadzono na tereny zabrane przez Austrię w wyniku trzeciego rozbioru. Dopiero Reskrypt C. K. Ministerstwa Spraw Wewnętrznych z 1907 r. wprowadził pewne zmiany: utworzono nową rubrykę „uwagi” we wszystkich trzech kategoriach ksiąg metrykalnych oraz połączono w jednym zapisie dane dotyczące rodziców chrzestnych i ich zawód (w księgach urodzeń) oraz dane dotyczące świadków ślubu i ich zawód (w księgach zaślubin). W księgach metrykalnych obowiązywały zapisy w języku łacińskim. Według informacji zawartych w schematyzmach diecezjalnych biskupstw galicyjskich, wszystkie parafie posiadały księgi metrykalne przynajmniej od końca XVIII w. W 1913 r. w archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego na łączną liczbę 248 parafii tylko cztery, istniejące przed końcem XVIII stulecia nie posiadały metryk z tego okresu, a dopiero od początku wieku XIX. Łącznie 146 parafii posiadało księgi metrykalne od końca XVI w., 40 z XIX w., pozostałe 62 (powstałe po r. 1900) - z XX stulecia. Sprawami zabezpieczenia ksiąg metrykalnych przed zniszczeniem jako pierwszy zajął się synod żmudzki z 1742 r. Polecił on proboszczom, by dawne metryki odsyłane były do archiwum diecezjalnego. Na początku każdej księgi powinno znaleźć się poświadczenie archiwisty o przyjęciu jej w depozyt. Największe znaczenie miały jednak dopiero zarządzenia arcybiskupa lwowskiego Wacława Hieronima Sierakowskiego z 1761 i 1765 r. nakazujące proboszczom sporządzanie odpisów metrykalnych i przesyłanie ich do kurii arcybiskupiej celem zabezpieczenia. Przepisy te dotyczyły jednak tylko metryk chrztów, podczas gdy pozostałe księgi miały być pieczołowicie przechowywane w jednym egzemplarzu w miejscowym archiwum parafialnym. Po rozbiorach sprawę prowadzenia i zabezpieczenia ksiąg metrykalnych przejęły w swoje ręce państwa zaborcze, wydając stosowne przepisy, m. in. rozporządzenie nadworne z 1788 r., dotyczące ziem polskich w granicach zaboru austriackiego, nakazywało proboszczom odsyłać kopie metryk do kurii biskupich. Do wybuchu I wojny światowej archiwa diecezjalne, z nielicznymi wyjątkami, nie przeprowadziły zalecanej koncentracji metryk kościelnych sprzed 1795 r. Dawne księgi metrykalne trafiały do archiwów bardzo często przypadkowo razem z innymi dokumentami. Dopiero w okresie międzywojennym władze kościelne zaczęły zwracać baczniejszą uwagę na zabezpieczanie starych metrykaliów. W latach 1930-1931 zrealizowano projekt arcybiskupa lwowskiego Bolesława Twardowskiego dotyczący uporządkowania zasobów archiwalnych znajdujących się w kurii arcybiskupiej we Lwowie. Zinwentaryzowano archiwalia przechowywane w kurii, a także rozpoczęto sprowadzanie do Lwowa wszelkich dokumentów wytworzonych przed 1800 r., znajdujących się w urzędach parafialnych na obszarze archidiecezji lwowskiej. W ten sposób powstało Archiwum Archidiecezjalne obrządku łacińskiego we Lwowie, mieszczące się przy pl. Czarnieckiego 32. Bardzo cenną częścią Archiwum Archidiecezjalnego były tzw. „Archiwa parafialne”. W ich skład wchodziły przede wszystkim księgi metrykalne chrztów, ślubów, pogrzebów, księgi zapowiedzi, protokoły przedślubne i status animarum. Jako termin końcowy przy przekazywaniu do Archiwum ksiąg metrykalnych przyjęto rok 1783, a więc wzięto pod uwagę głównie parafie powstałe jeszcze w czasach przedrozbiorowych. Najstarsze przechowywane we Lwowie metryki pochodziły z Żółkwi (1604 r.), Złoczowa i Starego Sioła (1606 r.). Wśród omawianych archiwaliów znajdowały się również akta wytworzone przez kancelarie parafialne: opisy kościołów i ich uposażenia, inwentarze kościelne, wzmianki o cudownych obrazach, księgi bractw pobożnych itp. Na szczególne wyróżnienie zasługiwały dokumenty pergaminowe. Archiwalia parafialne pochodziły z lat 1604 - 1786 i zawierały wówczas 1121 jednostek. Pierwopisy ksiąg metrykalnych z parafii archidiecezji lwowskiej wytworzone w XIX i XX w. pozostały nadal w kancelariach parafialnych. a16 Dzieje przechowywania (Historia zespołu) Po zakończeniu II wojny światowej nastąpiły poważne zmiany w zakresie organizacji Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce. Z archidiecezji lwowskiej pozostało w granicach państwa polskiego jedynie 27 parafii. Dekret z 25 IX 1945 r. wydany przez Radę Ministrów Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej stanowił, że dotychczas wytworzone księgi metrykalne miały zostać przekazane przez parafie do właściwych urzędów stanu cywilnego. Wypisy z tych ksiąg wydane przez osoby, które prowadziły wyznaniową rejestrację stanu cywilnego utraciły moc dokumentu publicznego. Akta tzw. zabużańskie zaczęło gromadzić Archiwum Akt Stanu Cywilnego przy Ministerstwie Administracji Publicznej. Księgi oraz akta parafialne przekazywali do urzędów świeckich głównie księża, którzy repatriowani zostali na tereny Ziem Zachodnich, a wyjeżdżając ze swych macierzystych placówek częstokroć zabierali ze sobą dokumentację wytworzoną przez kancelarie parafialne. 19 IV 1950 r. Ministerstwo Administracji Publicznej zostało zlikwidowane, powołany Urząd do Spraw Wyznań, natomiast akta z archiwum oraz pochodzące z innych źródeł zaczęto przekazywać do Urzędu Stanu Cywilnego w Warszawie. Stąd po upływie 100 lat od daty wytworzenia, zgodnie z rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych z 14 II 1987 r. są one sukcesywnie przekazywane do Archiwum Głównego Akt Dawnych. Duży zespół ksiąg i dokumentów kancelaryjnych z terenu archidiecezji lwowskiej zgromadziło także Archiwum Państwowe w Przemyślu. Archiwum to przejęło zbiór metrykaliów przechowywanych w okresie międzywojennym w Archiwum Archidiecezjalnym we Lwowie. Zachowała się także najstarsza w tym zbiorze, wymieniana już księga z parafii w Żółkwi z 1604 r. (nr 1574). W 1993 r. księgi metrykalne i akta parafialne z archiwum przemyskiego przekazane zostały do Archiwum Głównego Akt Dawnych, które uznane zostało za instytucję centralną gromadzącą dokumentację parafialną z terenów umownie zwanych „zabużańskimi”. W latach 1997 - 2004 z Archiwum Akt „Zabużańskich” Urzędu Stanu Cywilnego Warszawa - Śródmieście przekazało do AGAD kolejne księgi parafii rzymskokatolickich z archidiecezji lwowskiej w liczbie 100 j. a. z lat 1784-1903. Księgi przekazane przez Urząd Stanu Cywilnego to przede wszystkim ekstrakty (kopie) oprawione w grube księgi, zawierające kilkanaście roczników trzech serii wpisów (urodzenia, śluby, zgony) dla całej parafii z zaznaczeniem poszczególnych miejscowości w obrębie roku wpisowego. Nieliczne księgi to pierwopisy, zawierające przeważnie wpisy z jednej serii, prowadzone dla jednej lub kilku wsi, wchodzących w skład danej parafii. Księgi prowadzone są w języku łacińskim zgodnie z obowiązującym formularzem. Stan zachowania – średni i zły. Księgi zawierają przede wszystkim wpisy metrykalne; dość licznie występują także inne dokumenty (luzem lub wszyte w księgę) stanowiące załączniki do wpisów w księgach. |
|||
