Sokal - historia i dzień dzisiejszy miasta i rejonu

GH · Gość

Polacy - osoby szczególnie niebezpieczne

Z prof. Grzegorzem Hryciukiem rozmawia Andrzej Brzeziecki.

Zobacz także:

* Śmierć profesorów: Lwów pamięta, Wrocław pamięta (29/11)
* Nr 29 (3236), 17 lipca 2011

Andrzej Brzeziecki: Do mordu na profesorach lwowskich doszło niemal natychmiast po wejściu Niemców do miasta – skąd takie tempo?

Prof. Grzegorz Hryciuk: To wynikało z polityki Niemiec, jaką realizowali na tych terenach poprzez działania Einsatzgruppen i, w przypadku Lwowa, Sonderkommanda dowodzonego przez Eberharda Schöngartha. Wojna, która rozpoczęła się ze Związkiem Radzieckim 22 czerwca 1941 r., była też wojną ideologiczną, i choć ci uczeni nie mieścili się w ramach komunizmu, byli w oczach nazistów postrzegani jako element skrajnie niebezpieczny.

Niemcy śledzili zachowania polskiej inteligencji na terenach ZSRR jeszcze w latach 1939–1941, wiemy to z raportów ich placówek dyplomatycznych. Oceniano w nich negatywnie polskie elity i spodziewano się, że wobec okupacji niemieckiej przyjmą wrogą postawę. Także obecny na przełomie czerwca i lipca 1941 r. we Lwowie prof. Hans Koch, niemiecki historyk, dyrektor Osteuropa Institut we Wrocławiu, wskazywał na wrogość polskich elit.

Gość

Polscy profesorowie musieli więc zginąć jako polscy patrioci, którzy mogą sprawiać kłopoty. Ich wyeliminowanie było dla Niemców ważne.

Jednocześnie listy proskrypcyjne przygotowywano chaotycznie – tak samo przebiegały aresztowania. Zatrzymano przypadkowe osoby, a tych, których chciano zatrzymać, nie zawsze znaleziono.

Chaotyczność wynikała z tego, że informacje, którymi dysponowały niemieckie władze bezpieczeństwa, pochodziły z 1939 bądź 1940 roku. Do tej pory trwają dyskusje, w jaki sposób powstawała lista. Wydaje mi się, że inicjatywa wyszła ze strony niemieckiej. Przypuszczam też, że informatorami byli nie tylko i może nie przede wszystkim współpracownicy ukraińscy, na których zwykło się wskazywać. Choć tezę tę przyjęła prokuratura niemiecka, to warto zaznaczyć, że obok tysięcy sympatyków nacjonalistów ukraińskich Lwów w grudniu 1939 r. i styczniu 1940 r. opuściło także 6700 mieszkańców pochodzenia niemieckiego lub podających się za Niemców. Dalsza, choć już mniej liczna grupa opuściła miasto w kwietniu–czerwcu 1940 r. wraz z uchodźcami polskimi na mocy umowy radziecko-niemieckiej o wymianie uciekinierów. Niektórzy z nich wrócili w 1941 r. jako reprezentanci administracji okupacyjnej. Dane dotyczące profesorów można było znaleźć także w wydawanych co roku informatorach Uniwersytetu Jan Kazimierza czy w spisie wykładowców. Nazwiska wraz z adresami praktykujących profesorów medycyny znajdowały się m.in. w książkach telefonicznych.

Dr hab. Grzegorz Hryciuk jest historykiem, profesorem Uniwersytetu Wrocławskiego, specjalizuje się w dziejach Europy Środkowej i Wschodniej oraz historii stosunków polsko-ukraińskich. Jest autorem wielu opracowań historycznych, m.in. „Polacy we Lwowie 1939–1944. Życie codzienne” (Warszawa, 2000).

Jagram

Wywlekli, że rodzice Komorowskiej to...”: „Dopóki Anna Komorowska nie była pierwszą damą, gazety nie wywlekały materiałów IPN o karierze jej rodziców w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego, gdzie zarówno matkę, jak i ojca tytułowano wojskowymi dystynkcjami.

[link widoczny dla zalogowanych]